Χειρόγραφο σημείωμα του Αχιλλέα Λαδιά με τις ημερομηνίες γέννησης των μελών της οικογένειας.

Φωτογραφία του Ευάγγελου Λαδιά

Φωτογραφία της Ευαγγελίας Λαδιά

Στη φωτογραφία απεικονίζονται ο Αχιλλέας με τη Δάφνη Λαδιά, την μητέρα και τις κόρες του μετά τον θάνατο του πατέρα του

Ο Ευάγγελος Λαδιάς γεννήθηκε το 1870 στην Οθωμανική αυτοκρατορία, έζησε ως Χριστιανός Οθωμανός υπήκοος για σαράντα περίπου χρόνια. Το 1914 έγινε Έλληνας υπήκοος του Ελληνικού Βασιλείου και πέθανε το 1943 κάτω από βουλγαρική διοίκηση.

Τον 20ο αιώνα η καλλιέργεια του καπνού αποτελεί την κυρίαρχη αγροτική ασχολία στην Πρώτη Σερρών και στα χωριά γύρω από το Παγγαίο. Στα εδάφη της περιοχής ευδοκιμεί η ποικιλία «μπασμάς» μια από τις πιο εκλεκτές ποικιλίες της παγκόσμιας καπνοπαραγωγής. Η μεγάλη ζήτηση των ανατολικών καπνών και η υψηλή εμπορική τιμή του μπασμά, συντελούν στην οικονομική άνθηση της περιοχής.
Ο κύκλος της καπνοκαλλιέργειας ξεκινά τον Φεβρουάριο και τελειώνει τον Οκτώβριο. Τα μέλη της οικογένειας εργάζονται αδιάκοπα για το κοινό καλό, χωρίς την απαίτηση μισθού. Η αλληλοβοήθεια, άλλωστε, είναι ο μόνος τρόπος για την επιβίωση του σπιτιού. Η γυναίκα-μητέρα πέρα από την συνεχόμενη εργασία στο χωράφι είναι υπεύθυνη και για τις οικιακές δουλειές. Τα μεγαλύτερα παιδιά αναλαμβάνουν τη φροντίδα των μικρότερων και ήδη από την προ εφηβεία ακολουθούν τους γονείς στα καπνοχώραφα. Η παιδική εργασία θεωρείται αυτονόητη και μέρος της εκπαίδευσης του παιδιού, το οποίο εγκαταλείπει το σχολείο τους μήνες των εντατικών εργασιών. Ο νόμος 4029 του 1912 «περί εργασίας γυναικών και ανηλίκων» προασπίζει το δικαίωμα των παιδιών στη μόρφωση και απαγορεύει την εργασία πριν την ηλικία των 12 ετών, ωστόσο ο εθιμικός κανόνας υπερισχύει του νόμου, όπως και η ανάγκη για εργατικά χέρια. Η εργασία γυναικών και παιδιών στην καπνοκαλλιέργεια έχει βαρύνουσα σημασία για την οικονομία της εποχής.
Τους καλοκαιρινούς μήνες που οι δουλειές αυξάνονται και δεν επαρκούν τα χέρια η προβιομηχανική κοινωνία επιστρατεύει το δίκτυο των συγγενικών σχέσεων. Οι οικογένειες του μαχαλά στα πλαίσια της αμοιβαίας βοήθειας ανταλλάσσουν εργατική δύναμη. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό ή δεν επαρκεί μισθώνονται εργάτες γης. Οι εργάτες μπορεί να είναι μόνιμοι στις μεγάλες καλλιέργειες ή εποχιακοί σε μικρότερες, ντόπιοι χωρίς κλήρο ή ξένοι μετακινούμενοι από μη αγροτικές περιοχές.

Η οικονομία της προβιομηχανικής εποχής βασίζεται στην αειφορία, την επανάχρηση και την μεταποίηση. Η περιορισμένη παραγωγή προϊόντων περιόρίζει και τις ανάγκες του ανθρώπου, οι περισσότερες εκ των οποίων, καλύπτονταν εντός του οίκου.
Στην Πρώτη του 20ου αιώνα παράλληλα με τον καπνό τα «καλά νοικοκυριά» καλλιεργούν τα σιτηρά και το αμπέλι τους. Έτσι το σπίτι έχει πάντα το αλεύρι, το ψωμί και το κρασί του…
Οι μικρότεροι αγρότες που διαθέτουν λίγα στρέμματα, στρέφονται αποκλειστικά στην καπνοκαλλιέργεια η οποία είναι πιο επικερδής.

Οι οικοκυρικές σχολές λειτούργησαν από το 1944 μέχρι το 1979. Σκοπός τους ήταν η εθνική ανάπτυξη και η θρησκευτική διαπαιδαγώγηση των κοριτσιών των ακριτικών περιοχών της χώρας, μετά τη Βουλγαρική κατοχή και τον εμφύλιο. Τα κορίτσια που εγκατέλειπαν νωρίς το σχολείο, φοιτούσαν στις σχολές για τρία χρόνια, είτε ως τακτικές, είτε ως έκτακτες παρακολουθώντας μόνο κάποια μαθήματα. Διδάσκονταν ραπτική, χειροτεχνία, υφαντουργία, ταπητουργία, θρησκευτικά, υγιεινή και γεωργία.
Το πρόγραμμα σπουδών ήταν προσαρμοσμένο στο πρότυπο νοικοκυρά-αγρότισσα- μητέρα, βελτίωσε όμως το επίπεδο διαβίωσης πολλών γυναικών οι οποίες συνέχισαν και εργάστηκαν ως παιδαγωγοί, μαγείρισσες, τραπεζοκόμοι και έδωσε μια λύση στο πρόβλημα επισιτισμού. Η σχολή της Πρώτης λειτούργησε από το 1949 μέχρι το 1956.

Το οντούδι είναι ένα πολυχρηστικό δωμάτιο στο ισόγειο του σπιτιού. Χρησιμοποιείται για το μαγείρεμα, σαν καθιστικό και τα βράδια του χειμώνα τα παιδιά κοιμούνται σε αυτό γιατί είναι ζεστό από τη σόμπα ή το τζάκι.
Η προβιομηχανική κοινωνία χρησιμοποιεί με περιορισμό τους φυσικούς πόρους καθώς δεν είναι εύκολα διαθέσιμοι.



Εικόνα δεξια: ξυλόσομπα με φούρνο, χρησιμοποιήθηκε για την θέρμανση και το μαγείρεμα