Ήθη και έθιμα κατά την μνηστεία και τον γάμο στην Πρώτη Σερρών

και ευρύτερα στα χωριά του δυτικού Παγγαίου.

α) Μνηστεία

     Της μνηστείας προπορεύεται το προξενιό. Ο γαμπρός στέλνει τον προξενητή στο σπίτι της κοπέλας που εξέλεξε για σύντροφο της ζωής του . Ακολουθούν συζητήσεις και διαπραγματεύσεις , κανονίζεται το ζήτημα της προίκας και εφ' όσον τακτοποιηθούν όλες οι συμφωνίες καθορίζεται η ημερομηνία των αρραβώνων.

     Την ημέρα που λήγουν οι συμφωνίες του συνοικεσίου η νύφη δίνει ένα φόρεμα της να το φυλάξουν στο σπίτι του γαμπρού. Παίρνοντας ο γαμπρός το φόρεμα της νύφης στο σπίτι του καλεί τους νέους της παρέας του και γλεντούν ως το πρωί. Άλλοι κάνουν μεγάλους αρραβώνες με πολλούς προσκεκλημένους , με γλέντι , ανταλλαγή δώρων κ.λ.π. Ενώ άλλοι σε στενό κύκλο αλλάζουν μόνο τις βέρες .

     Η πρώτη δημόσια εμφάνισης των μνηστευμένων γίνεται με συνοδεία φίλων και συγγενών. Για να γίνει η γνωριμία των συμπεθέρων ακολουθούν τα λεγόμενα χειροφιλήματά. Αμοιβαίες επισκέψεις ανταλλαγή δώρων κ.λ.π.

β) Γάμος

     Αρκετές ημέρες προ του γάμου αρχίζουν στο σπίτι της νύφης οι ετοιμασίες της προίκας. Φίλες της νύφης πλένουν, σιδερώνουν, ράβουν και φροντίζουν να παρουσιάσουν όσο γίνεται καλύτερα την προίκα. Τα παπλώματα πρέπει να τα σεντονιάσουν τρεις νεαρές πρωτοστέφαντες. Έπειτα σ' ένα δωμάτιο εκθέτουν την προίκα και καλούν πολλές γυναίκες συγγενών, φίλων ως και γειτόνισσες για να την ιδούν.

     Οι προσκεκλημένες δίνουν ευχές, οι γονείς καμαρώνουν και γενικώς επικρατεί μια ατμόσφαιρα χαράς. Λίγες ημέρες προ του γάμου γίνεται το κάλεσμα του κουμπάρου από τον γαμπρό. Δύο η τρεις πλησιέστεροι συγγενείς του γαμπρού με διάφορα δώρα (γλυκά, κουφέτα, κρασί, φρούτα) σταλμένοι από τον γαμπρό επισκέπτονται τον κουμπάρο και του καθορίζουν την ημερομηνία κατά την οποία θα ανταλλάξει τα στέφανα.

     Την παραμονή του γάμου ο κουμπάρος πρέπει να βοηθήσει στην μεταφορά της προίκας από το σπίτι της νύφης στο σπίτι του γαμπρού. Αρκετοί νέοι και νέες, συγγενείς της νύφης και του κουμπάρου κουβαλούν στα χέρια την προίκα και τα έπιπλα και την επιδεικνύουν κατά κάποιο τρόπο. Για να πάρουν την προίκα από το σπίτι της νύφης πρέπει να δώσουν χρηματικά δώρα στις κοπέλες που βοηθήσουν στην ετοιμασία της. Το πρώτο πράγμα από την προίκα πρέπει να το προσφέρει η μητέρα της νύφης και οπωσδήποτε να είναι ένα χάλκινο οικιακό σκεύος.

       Μετά την προίκα ο ίδιος ο κουμπάρος μαζί με συντροφιά πηγαίνουν τα νυφικά στη νύφη. Αυτά είναι τοποθετημένα σ' ένα μεγάλο ταψί και προπορεύoνται της πομπής.

Την παραμονή το βράδυ γίνεται γλέντι στα σπίτια του γαμπρού και της νύφης . Στο το σπίτι γαμπρού διασκεδάζει και ο κουμπάρος με τους συγγενείς του.

     Την ημέρα του γάμου και ενώ ετοιμάζεται ο γαμπρός τραγουδούν διάφορα συγκινητικά τραγούδια. Το ίδιο γίνεται και στο ντύσιμο της νύφης. Στα παπούτσια της νύφης γράφουν τα ονόματα τους ελεύθερες κοπέλες και πιστεύεται ότι πρώτη θα παντρευτεί εκείνη της οποίας το όνομα θα σβήσει πρώτο .

     Τα παπούτσια θα τα φορέσει στα πόδια της νύφης ένα μικρό παιδί, στο οποίο η νύφη θα δώσει μικρό φιλοδώρημα. Όταν ο γαμπρός και ο κουμπάρος μεταβαίνουν στο σπίτι της νύφης για να την συνοδεύσουν στην εκκλησία κλείνουν την πόρτα του δωματίου και δεν ανοίγουν αν δεν την ακριβοπληρώσουν. Όταν ανοίξει η πόρτα ο γαμπρός στέκεται δίπλα στην νύφη. Ένα μικρό παιδί κρατώντας ένα μαντήλι ανδρικό το περιφέρει γύρω στο λαιμό του γαμπρού και λέγει τρεις φορές " Μια παντρειά και στεργιωμένη ". Τελειώνοντας προσφέρει στο γαμπρό ένα ποτηράκι κρασί. Το πίνει και βάζει το άδειο ποτήρι στην τσέπη του.

     Η νύφη, που προηγουμένως έχει χαιρετήσει τους δικούς της , όταν εξέρχεται του σπιτιού της σταματά στην έξοδο ή στο κεφαλόσκαλο. Εκεί έχουν τοποθετήσει ένα ποτηράκι γεμάτο κρασί το κλωτσά με το δεξί της πόδι. Θεωρείται γούρι για το ζευγάρι αν σπάσει το ποτήρι .

     Της πομπής που συνοδεύει τους μελλόνυμφους στην εκκλησία προπορεύεται το βιολί. Την ώρα της τελετής και την στιγμή που ο παπάς λέγει "η γυνή να φοβείται τον άνδρα" ο ένας εκ των δύο νυμφενομένων πατά στο πόδι του άλλου για να του επιστήσει την προσοχή. Μετά την τέλεση του μυστηρίου όλοι οι προσκεκλημένοι συνοδεύουν το ζεύγος των νεονύμφων στο σπίτι του γαμπρού.

     Στην είσοδο του σπιτιού είναι τοποθετημένο ένα υνί. Πάνω σ' αυτό πρέπει να πατήσουν οι νεόνυμφοι. Τούτο συμβολίζει την υγεία και την καρποφορία. Την νύφη υποδέχεται πρώτη η πεθερά. Σκύβει η νύφη και προσκυνά τρεις φορές στα πόδια της πεθεράς της. Η πεθερά σκεπασμένη με μια κόκκινη μαντήλα στο κεφάλι της δίνει να κρατήσει στην αγκαλιά της ένα μικρό παιδί, αγόρι ή κορίτσι με πολλές ευχές.

     Ακολουθούν τα κεράσματα και οι ευχές. Η νύφη ξεντύνεται και αναχωρούν με το γαμπρό για το γαμήλιο ταξίδι. Επιστρέφοντας από το γαμήλιο ταξίδι της η νύφη προσφέρει δώρα από την προίκα της στην πεθερά, στον πεθερό και σ' όλους τους οικείους.

     Δέκα πέντε ημέρες μετά τον γάμο εκκλησιάζεται η νύφη μαζί με την πεθερά, την κουμπάρα καθώς και με άλλες γυναίκες συγγενών και φίλων. Εν συνεχεία επισκέπτονται συγγενικά σπίτια της κουμπάρας και καταλήγουν στο δικό της. Την ημέρα εκείνη παραθέτει η κουμπάρα πλούσιο τραπέζι στους νεόνυμφους. Μετά το τραπέζι η νύφη για να ανταποδώσει προσφέρει δώρα στους κουμπάρους αφού τους χαιρετήσει και τους ασπασθεί.

γ) Προλήψεις - δεισιδαιμονίαις:

     Οι κάτοικοι του χωριού διατηρούν ακόμη μερικές προλήψεις.

Αυτές είναι:

· Η νύφη μετά την στέψη δεν πρέπει να επιστρέψει ντυμένη στα νυφικά της στο πατρικό της σπίτι με την πρόληψη πως μπορεί να επιστρέψει χήρα η διαζευγμένη.

· Δεν σκουπίζουν όταν κάποιος οικείος αναχωρεί για ταξίδι. Όταν ο ταξιδευτής φεύγει από το σπίτι ρίχνουν πίσω από το αυτοκίνητο νερό, το ίδιο και όταν φεύγουν οι νεόνυμφοι για το γαμήλιο ταξίδι.

· Απαγορεύουν τους νεόνυμφους επί ένα χρόνο να πηγαίνουν σε κηδεία και μνημόσυνο.

· Αν συμπέσει να συναντηθούν δύο νύφες στην εκκλησία δεν πρέπει να κοιτάξει η μία την άλλη.

· Η νύφη φεύγοντας από το σπίτι της δεν πρέπει να γυρίσει να δει πίσω της.

· Την παραμονή του γάμου απαγορεύεται ο γαμπρός να πηγαίνει στο σπίτι της νύφης καθώς και κάθε συγγενής του.

· Μετά την κηδεία ο παπάς δεν πρέπει να πηγαίνει σε γάμο.