Η Πρώτη είναι ένα από τα πιο παλιά χωριά της περιοχής Παγγαίου. Είναι χτισμένη στους πρόποδες του χρυσοφόρου βουνού και από τη βόρεια πλευρά του σε υψόμετρο 310 μ.
και πληθυσμό 800 κατοίκους (με βάση την απογραφή του 2021). Από τα αστικά κέντρα της περιοχής απέχει πολύ (120 χλμ. από την Θεσσαλονίκη, 50 χλμ. από Σέρρες , 27 χλμ. από Δράμα, και 50 από την Καβάλα.), γεγονός που ανάγκασε την περιοχή να αναπτύξει δικό της πολιτισμό και κουλτούρα.
Η παράδοση αναφέρει πως η ιστορική Πρώτη, στην αρχαιότητα ονομαζότανε «Κίασα» ή «Κίεσα», [όπως και η επαρχία Φυλλίδος της οποίας ήταν πρωτεύουσα (κατά τον Στ. Μερτζίδη «Αι χώραι του παρελθόντος» Αθήνα 1883)], μετά ονομάστηκε «εβδομίστα» από τα 70 σπίτια που είχε, επί τουρκοκρατίας ονομάσθηκε Κιούπκιοϊ. Κιούπκιοϊ είναι τουρκική ονομασία και σημαίνει χωριό των πιθαριών, από τα πολλά πιθάρια (κιούπια) που βρέθηκαν. Υπήρχαν κεραμοποιεία , γιατί το χώμα (αργιλούχο) προσφέρεται για τέτοιου είδους κατεργασία. Μετονομάστηκε σε Πρώτη το 1927. Το όνομα Πρώτη δόθηκε κατά μία εκδοχή από τη πριγκίπισσα Πρώτη, που είχε το θέρετρό της κοντά στον οικισμό. Μια άλλη εκδοχή από τη πρώτη στάση του Μ. Αλεξάνδρου (στα μεταλλεία χρυσού) σε κάποια εκστρατεία του, ή από το γεγονός ότι είναι από τα πιο σύγχρονα χωριά της περιοχής και πρωτοστατεί σε πολλά, γι΄ αυτό και το ονόμασαν "Πρώτη". Τα ονόματα του χωριού κατά χρονολογική σειρά από την αρχαιότητα έως σήμερα είναι : Κίασα ή Κίεσα, Δόβηρος, Εβδομίστα, Κιούπ-Κιόϊ, Πυθία, Πρώτη. (Κοντά στις ρίζες των Ελλήνων, το Παγγαίο μέσα στην ιστορία-Φώτης Σκαλίδης σελ.71).
Το έτος 1919 ιδρύεται ο Γεωργικός Πιστωτικός Συνεταιρισμός Πρώτης " το Παγγαίον ". Το έτος 1925 ιδρύεται ο Σύλλογος Φιλόμουσων " η Πρόοδος ". Το έτος 1926 ιδρύεται ο Γυμναστικός Σύλλογος "Αρης ".
Η ιστορία του χωριού και του λαού του ξεκινά από τα βάθη των αιώνων και οι σημερινοί κάτοικοι είναι απόγονοι των αρχαίων Ηδονών. Λαός πολεμικός, προοδευτικός και με πολιτισμό σε μεγάλο βαθμό αναπτυγμένο. (Ηρόδοτος, πληροφορίες περί Αμφιπόλεως και περιοχής.) Στην αρχαιότητα κατά τους χρόνους της Αθηναϊκής και Σπαρτιατικής κυριαρχίας, όπως και αργότερα κατά τα χρόνια της Μακεδονικής, υπήρξε σημαντικό πολεμικό κέντρο. Στην απόλυτη δε δικαιοδοσία του υπαγόταν τότε τα περίφημα , όπως αναφέρει η ιστορία, μεταλλεία του Παγγαίου από τα οποία, τόσο ο Φίλιππος όσο και ο γιος του ο Μ. Αλέξανδρος, έβγαζαν χρυσό και άργυρο. Επί του Παγγαίου βρίσκονται βαθιές στοές οι οποίες μαρτυρούν τη θέση και την ύπαρξη των μεταλλείων αυτών.
Η σημερινή Πρώτη, ένα από τα γραφικότερα χωριά του Παγγαίου, με το πράσινο των δέντρων, το άσπρο και το κόκκινο των σπιτιών, μοιάζει από ψηλά σαν όμορφος κήπος με πολύχρωμα λουλούδια.
Εύκολα διακρίνονται το δημοτικό αθλητικό κέντρο, το μεγάλο συγκρότημα σχολείων (Δημοτικού - Γυμνασίου ), τον ξενώνα και την μεγάλη κεντρική πλατεία με τον ανδριάντα του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Η πλατεία αποτελεί το κέντρο του χωριού, με λουλούδια, πράσινο, δέντρα και παγκάκια, καφενεία και ωραία διώροφα σπίτια γύρω-γύρω. Ίσως το ωραιότερο απ' όλα, είναι η εκκλησία του Aγίου Γεωργίου, με τη θαυματουργική εικόνα του αγίου και το αγίασμά του, τριάντα δύο σκαλοπάτια βαθιά μέσα στη γη.
Πιο πάνω διακρίνεται η παλιά εκκλησία της αγίας Παρασκευής με το εντυπωσιακό καμπαναριό χτισμένο στις αρχές του 1870. Πιο πέρα το πατρικό σπίτι του κ. Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Τέλος στενοί δρόμοι και γραφικά σοκάκια με κυβόλιθους στρωμένα, μέσα από μικρά και μεγάλα σπίτια, καταλήγουν στον δρόμο, που οδηγεί στο μοναστήρι της «Θείας Αναλήψεώς», με μεγάλη ιστορία και δράση. Εύκολα μπορεί να το επισκεφθεί και να το θαυμάσει ο κάθε πιστός, αφού απέχει μόνο 7 χλμ. από την Πρώτη (σε υψόμετρο 930 μ),(τηλ.23240-61249).
Οι κάτοικοι της Πρώτης Σερρών, γηγενής Ελληνικός πληθυσμός από τα βάθη των αιώνων υπήρξε πάντα λάτρης του βουνού και ιδιαίτερα του όρους Παγγαίου. Το Παγγαίο όρος πολλά έχει να προσφέρει στους ορειβάτες επισκέπτες του.
Η ποικιλία της μορφολογίας του όρους προσφέρει ιδανικές πορείες στους ορειβάτες. Το καταφύγιο με την ονομασία «Μπουγάτινα» σε ύψος 1.200 μέτρων, προσπελάσιμο και σε μεταφορικά μέσα, μπορεί να φιλοξενήσει τους φίλους του βουνού. (Από Πρώτη Σερρών μέχρι Ιερά Μονή Αναλήψεως, 7χιλ. άσφαλτος και από Μονή μέχρι καταφύγιο 3χιλ. χωματόδρομος). Κατεβαίνοντας στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο σε υψόμετρο 600 μ. μπορεί ο επισκέπτης να σταθεί στις εγκαταστάσεις του Ε.Ο.Χ.Σ. Πρώτης στη θέση «Πουλιάνα», για να απολαύσει την απίθανη θέα και να γευματίσει κάτω από τα κιόσκια των εγκαταστάσεων.
Το όρος Παγγαίο, μαζί με τις φυσικές του ομορφιές, τις μεγάλες ορθοπλαγιές, τα μεγαλόπρεπα αλπικά του τοπία, τις κατάφυτες απότομες βουνοπλαγιές και τους χείμαρρους που ξεκινούν από αυτές, ήταν γνωστό και για την ποικιλία της χλωρίδας και της πανίδας του. Σήμερα λίγα από αυτά που υπήρχαν κάποτε σώζονται, όπως άλλωστε και στα περισσότερα βουνά της Ελλάδας, σχηματίζουν όμως ένα μοναδικό και αξιόλογο οικοσύστημα. Λόγω των διαφορετικών κλιματολογικών συνθηκών που δημιουργούνται σε διάφορα ύψη, υπάρχουν ζώνες βλάστησης ανάλογες με το υψόμετρο και τις κλιματολογικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, με χαρακτηριστικά είδη φυτών και ζώων για κάθε ζώνη.
Τα γραφικά χωριά, τα πανέμορφα μονοπάτια και τα πέτρινα γεφύρια, του Παγγαίου προσφέρουν σε κάθε πεζοπόρο τη δυνατότητα να επισκεφτεί και ν' ανέβει το βουνό απ' όλες του τις πλευρές και όλες τις εποχές του χρόνου. Η κάθε ανάβαση αποτελεί μια ξεχωριστή εμπειρία και γεμίζει με την ομορφιά της τον άνθρωπο της πόλης που τόσο έχει ανάγκη την επαφή με την ορεινή φύση. Υπάρχουν στο Παγγαίο μονοπάτια που θα πρέπει να τα ξέρεις για να τα περπατήσεις και τα μονοπάτια που έχουν σήμανση. Αυτά τα σηματοδοτημένα μονοπάτια είναι μέχρι στιγμής μόνο τρία και τη σήμανσή τους, που επιδέχεται βελτίωση, την έχουν κάνει Σύλλογοι της περιοχής μας. Τα εθνικά αυτά μονοπάτια είναι βαμμένα με κόκκινο και άσπρο χρώμα και φέρουν το γράμμα Ο και τον αριθμό 4 (O4).
Η περιήγηση στην περιοχή είναι ένας μαγευτικός περίπατος και μια διαδρομή στην ιστορία της. Η γύρω περιοχή μαγεύει και αγκαλιάζει τον επισκέπτη. Στα νοτιοδυτικά, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Αμφίπολης με το Μουσείο του (σε απόσταση 25 Χλμ από την Πρώτη), στα βορειοδυτικά. το Σπήλαιο της Αλιστράτης (20 Χλμ) και το Φαράγγι του ποταμού Αγγίτη, στα βορειοανατολικά η Ι.Μ.Παναγίας Εικοσιφοίνισσας (10 χλμ), και ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων (40 Χλμ.).
 |
 |
 |
 |
Φωτογραφικό οδοιπορικό, από το Κιούπκιοϊ του χθες, στην Πρώτη Σερρών του σήμερα.
Πού θα μείνετε :
Γιώργος : 693 668 1120
Airbnb Ασημάκης: 6994331531
Airbnb Τζιάρας: 6941535707
Airbnb Ελισάβετ: 6906004219
Πληροφορίες :
Αστυνομία : Tηλ. 23240-61202
Δημοτική Ενότητα Πρώτης : Tηλ. 23243-50200, 23243-50204 - Fax.23243-50212
Ιατρείο : Τηλ. 23240-61396
Συνοπτική περιήγηση στα αξιοθέατα της Πρώτης:
Το σπίτι του Κω/νου Καραμανλή
O ανδριάντας του Κωνσταντίνου Καραμανλή
Το αγίασμα του Αγίου Γεωργίου
Το Λαογραφικό Μουσείο "Χαγιάτι Λαδιά"
Το καμπαναριό της Αγίας Παρασκευής, χτισμένο το 1870
Τα μακεδονικά και νεοκλασικά σπίτια
Τα παραδοσιακά πλακόστρωτα σοκάκια.
Τα καπνομάγαζα Λαδιά & Ζαρκινού.
Τον πλάτανο με τα ωραία ταβερνάκια.
Το δημοτικό αθλητικό κέντρο ¨Αχιλλέας Καραμανλής"
Τα πέτρινα γεφύρια ( 2 )
Τα κιόσκια του Ε.Ο.Χ.Σ. Πρώτης στη θέση Πουλιάνα στο Παγγαίο.
Τα ορειβατικά μονοπάτια του όρους Παγγαίου.
Το Μοναστήρι της Αναλήψεως.
Τις ασκητότρυπες και τα μεταλλεία χρυσού του Μ. Αλεξάνδρου.
Το ορειβατικό καταφύγιο «Μπουγάτινα»
Που θα φάτε στην Πρώτη :
Εστιατόριο «΄Ηδωνες » Τηλ. 23240-61555, 6947685924
Ψησταριά « Ο Πλάτανος » Τηλ. 23240-61465
Kαφέ-Ψησταριά « Η ΠΛΑΤΕΙΑ » Πραβίτας Ευάγγελος Τηλ. 23240-61359 | 6945821606
Ουζερί « Ου μπλέξεις » Τηλ. 23240-61236
Ουζερί « Η γωνιά του Γύρου » Τηλ. 23240-61211 *
Kαφέ « Τσιώτας Χρήστος » Τηλ. 6932738669
Είδη Ζαχαροπλαστικής - Μπουγάτσα "Αργυρίου Θεόδωρος " Τηλ. 6932241794
Που θα διασκεδάσετε: Τον χειμώνα & το καλοκαίρι:
Καφέ-bar " 21oς Αιώνας " Τηλ. 6992300613
"Kαφεtea" Coffee and more Τηλ. 2324110311
Καφέ-Πίτσα " Χατζηντίμπας " Τηλ. 23240-61775
Καφέ-Πίτσα " Τζιάρας " Τηλ. 6945962325 (μόνο το καλοκαίρι)
Club "Αμφιθέατρο" Τηλ. 6992300613 (μόνο το καλοκαίρι)
* info - Το «Χαγιάτι Λαδιά» βρίσκεται στο χωρίο Πρώτη, του Δήμου Αμφίπολης της Π.Ε. Σερρών σε κοντινή απόσταση από την κεντρική πλατεία του χωριού.
Η Πρώτη απέχει: από Σέρρες 50χλμ. από Δράμα 27χλμ. από Καβάλα 50χλμ. & από Θεσσαλονίκη 125χλμ. μέσω της Εγνατίας οδού, κόμβος Στρυμόνα.